Đời Tolstoy

Những ngày tôi tìm hiểu về ông ấy là những ngày mà tôi sẽ không bao giờ quên. Ấy là vào năm 1886. Sau vài năm ươm mầm thầm lặng, những bông hoa của nghệ thuật Nga đã nở rộ trên đất Pháp. Những bản dịch từ tác phẩm của Tolstoy và Dostoyevsky được xuất bản với sự hối hả cuồng nhiệt của những nhà xuất bản tại Paris. Giữa những năm ’85 và ’87, xuất hiện Chiến tranh và Hòa bình, Anna Karenin, Thời thơ ấu và Thời thanh niên, Polikushka, Cái chết của Ivan Ilyitch, những cuốn tiểu  thuyết về Caucasus, và Những chuyện kể dân gian. Trong vòng một vài tháng, hầu như một vài tuần, được vén mở ra trước đôi mắt chúng tôi cái công trình của một cuộc đời vĩ đại, mà trong nó một dân tộc mới, một thế giới mới được phản ánh.

Tôi vừa mới bước vào trường École Normal. Những người bạn của tôi và tôi có những quan niệm khác nhau rất xa. Trong cái thế giới nhỏ bé của chúng tôi, là những tâm hồn có khuynh hướng hiện thực và khinh bạc, như triết gia Georges Dumas; những nhà thơ như Suarès, bùng cháy với tình yêu đối với thời Phục Hưng của Ý; những người thuộc phái Wagner, Stendhal, những kẻ vô thần và những nhà thần bí; những môn đệ trung thành của truyền thống cổ điển. Đó là một thế giới với nhiều thảo luận có nhiều bất đồng. Nhưng chỉ trong vòng vài tháng, tất cả chúng tôi gần như được hợp nhất bởi tình yêu chung dành cho Tolstoy.